I. Thông tin tổng quan về đại tràng
Nắm vững các đặc điểm dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò của đại tràng trong hệ tiêu hóa.
1. Vị trí của đại tràng
Đại tràng còn được gọi là ruột già, là phần nằm ngay phía trên hậu môn – đoạn cuối cùng của ống tiêu hóa. Chiều dài trung bình của ruột già khoảng 1,5m, tuy nhiên ở một số người có thể dài đến gần 1,9m tùy vào cơ địa và giới tính. So với ruột non, ruột già ngắn hơn nhiều nhưng lại có đường kính lớn hơn.
2. Cấu tạo của đại tràng
Về mặt giải phẫu, đại tràng được chia thành ba phần chính gồm manh tràng, kết tràng và trực tràng. Giữa ruột non và ruột già có van hồi – manh, giúp ngăn không cho thức ăn đã xuống ruột già trào ngược trở lại ruột non.
Manh tràng: Manh tràng nằm ngay bên dưới vị trí ruột non đổ vào ruột già, có dạng túi tròn với chiều dài khoảng 6–7cm. Từ manh tràng phát sinh ruột thừa – một ống nhỏ giống hình ngón tay, dài trung bình khoảng 9cm ở người trưởng thành.
Kết tràng: Đây là phần lớn nhất của đại tràng, gồm bốn đoạn: kết tràng lên, kết tràng ngang, kết tràng xuống và kết tràng xích ma. Kết tràng có nhiệm vụ hấp thu nước từ thức ăn thừa, làm khối phân dần đặc lại trước khi chuyển xuống trực tràng.
Trực tràng: Trực tràng là đoạn nối tiếp kết tràng xích ma, có dạng ống thẳng dài khoảng 15cm và kết thúc ở hậu môn. Đây là nơi lưu trữ phân tạm thời trước khi cơ thể thực hiện quá trình đại tiện.
Nếu xét theo cấu trúc mô học, thành đại tràng gồm 5 lớp: lớp niêm mạc, lớp dưới niêm mạc, lớp cơ (cơ vòng và cơ dọc), lớp dưới thanh mạc và lớp thanh mạc.
Dịch ruột già: Bên trong ruột già tiết ra chất nhầy có tính kiềm, giúp bảo vệ niêm mạc và hỗ trợ phân di chuyển dễ dàng. Khi ruột già bị viêm, lượng chất nhầy này thường tăng lên và có thể xuất hiện trong phân.
Hệ mạch máu đại tràng: Đại tràng được chia thành phần phải và trái dựa vào nguồn cấp máu. Phần phải chủ yếu nhận máu từ động mạch mạc treo tràng trên, trong khi phần trái được nuôi dưỡng bởi động mạch mạc treo tràng dưới.
3. Chức năng của đại tràng
Đại tràng đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định:
Chức năng hấp thu: Mặc dù phần lớn dưỡng chất đã được hấp thu ở ruột non, đại tràng vẫn tiếp tục hấp thu nước, một số khoáng chất, thuốc và các chất còn sót lại. Vi khuẩn có lợi trong ruột già còn hỗ trợ tổng hợp vitamin nhóm B, vitamin K và một số acid amin cần thiết.
Chức năng bài tiết phân: Khi phân được đẩy xuống trực tràng, các cơ thắt hậu môn sẽ phối hợp để thực hiện phản xạ đại tiện. Trung bình, hoạt động này diễn ra khoảng 1–2 lần mỗi ngày. Lớp chất nhầy trong đại tràng giúp làm mềm phân và bảo vệ niêm mạc khỏi trầy xước.
Phân chứa khoảng 75% là nước, cùng với vi khuẩn, muối khoáng và các chất thải. Do đó, việc vệ sinh hậu môn đúng cách sau khi đi đại tiện là rất cần thiết để phòng ngừa bệnh lý tiêu hóa.
4. Các bệnh thường gặp ở đại tràng
Một số bệnh lý phổ biến liên quan đến đại tràng có thể kể đến như:
- Viêm đại tràng
- Ung thư đại tràng
II. Biện pháp phòng ngừa bệnh lý đại tràng
Để bảo vệ sức khỏe đại tràng, mỗi người nên xây dựng lối sống và chế độ sinh hoạt khoa học:
- Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây tươi, khoai lang, chuối, đu đủ.
- Hạn chế đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ và thực phẩm chưa nấu chín.
- Giảm hoặc tránh sử dụng rượu bia, chất kích thích.
- Cân đối dinh dưỡng, bổ sung đủ nước, vitamin và khoáng chất.
- Tránh căng thẳng kéo dài, duy trì tinh thần thoải mái.
- Thường xuyên vận động và đi khám khi có dấu hiệu bất thường.
Những thông tin trên giúp làm rõ khái niệm đại tràng là gì, vị trí, cấu tạo và chức năng của đại tràng trong hệ tiêu hóa. Việc hiểu đúng và chăm sóc đại tràng khoa học sẽ góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh lý tiêu hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống.
