Thách thức trong “cuộc chiến” đẩy lùi HIV/AIDS

Người nhiễm HIV mới gia tăng
Theo số liệu giám sát của ngành y tế tỉnh, 8 tháng đầu năm nay số ca nhiễm HIV mới đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.
 Ông Phan Văn Nhân, Trưởng khoa Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, cho biết: “Chúng tôi đã tăng cường tư vấn, xét nghiệm HIV tự nguyện. Kết quả đã ghi nhận 81 ca bệnh, trong khi cùng kỳ năm trước chỉ ghi nhận 37 ca. Đối tượng nhiễm HIV mới chủ yếu là nhóm MSM và đường lây qua quan hệ tình dục không an toàn. Tuy nhiên, có những trường hợp có thể người bệnh cũng chưa nói rõ mình bị lây bệnh từ khi nào. Có ít trường hợp lây qua đường máu”.
Bệnh nhân được phát hiện mới hầu hết được tiếp nhận, điều trị tại hai cơ sở điều trị HIV/AIDS thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh và Trung tâm Y tế thành phố Ngã Bảy. Hiện nay, cả hai cơ sở này đang điều trị 1.098 bệnh nhân. Được tiếp cận điều trị có ý nghĩa quan trọng giúp bệnh nhân có sức khỏe ổn định, lao động bình thường. Bệnh nhân N.V.A., ở thành phố Vị Thanh, cho biết: “Nhờ được điều trị thời gian qua, sức khỏe tôi đã tốt hơn, giờ cảm thấy sức khỏe bình thường, có thể kinh doanh ở nhà để lo điều kiện cuộc sống”.
Có bệnh nhân điều trị gần 15 năm và sức khỏe vẫn được đảm bảo, lao động bình thường. Bệnh nhân N.V.T., ở huyện Phụng Hiệp, chia sẻ: “Tôi đã điều trị bệnh từ năm 2009 đến nay. Nhờ được các bác sĩ khám và điều trị cùng với tuân thủ điều trị tốt, tôi đã duy trì sức khỏe tốt và làm việc bình thường”.
 Hiệu quả điều trị ARV đã giúp được bệnh nhân HIV/AIDS duy trì sức khỏe, sống chung khỏe mạnh với căn bệnh này, giảm các trường hợp tử vong do AIDS đáng kể. Những tháng đầu năm nay, tỉnh chưa có trường hợp bệnh nhân AIDS tử vong dù số ca nhiễm mới gia tăng.
Tháo gỡ khó khăn để duy trì hiệu quả điều trị
Hai cơ sở điều trị đang gặp những khó khăn, ông Nguyễn Việt Hồng, Giám đốc Trung tâm Y tế thành phố Ngã Bảy, cho biết: “Trước đây điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS là miễn phí. Đến đầu năm 2024, Quỹ Toàn cầu không còn tài trợ nên không còn nguồn miễn phí phần đồng chi trả cho bệnh nhân có BHYT nhưng từ đầu năm đến nay, chúng tôi chưa thu phần đồng chi trả được”.
Thực trạng này cũng xảy ra tương tự ở Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, ông Phan Văn Nhân cho biết: “Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã có công văn đề nghị Sở Y tế tỉnh hướng dẫn thu chi phí cùng chi trả thuốc kháng vi-rút HIV và xét nghiệm tải lượng vi-rút cho người nhiễm HIV/AIDS có thẻ BHYT năm 2024. Chúng tôi mong muốn sớm có hướng dẫn để đảm bảo hoạt động khám và điều trị cho bệnh nhân ổn định, duy trì hiệu quả điều trị”. Hai cơ sở điều trị đang gặp khó do không có kinh phí để hỗ trợ cho bệnh nhân, nhưng cũng chưa có căn cứ để thu tiền đồng chi trả BHYT của bệnh nhân.
Ngoài khó khăn về vấn đề thu khoản tiền để đồng chi trả của bệnh nhân hay không? Các cơ sở điều trị đang gặp khó do đã hết thuốc BHYT điều trị cho bệnh nhân ở tỉnh. Ông Phan Văn Nhân cho biết thêm: “Thuốc điều trị BHYT cho bệnh nhân HIV/AIDS được đấu thầu quốc gia, chúng tôi nhận được thông báo mới nhất dự kiến đến tháng 10 mới có thể cung ứng thuốc. Tạm thời chúng tôi duy trì điều trị cho bệnh nhân bằng thuốc miễn phí của nguồn Quỹ Toàn cầu còn lại. Tuy nhiên, do thiếu thuốc, nên tạm thời chỉ cấp cho bệnh nhân khoảng nửa tháng, thay vì trước đây cấp 1-2 tháng”.
Tình trạng cấp thuốc ít ngày hơn đã gây khó khăn cho bệnh nhân HIV/AIDS. Bệnh nhân D.S., ở huyện Long Mỹ, bộc bạch: “Tôi đi làm ở tỉnh Bình Dương, thường đến 1 tháng mới xin về khám bệnh nhận thuốc được. Lần này về, bác sĩ nói thiếu thuốc nên tạm thời cấp gần nửa tháng. Nửa tháng sau hết thuốc, tôi chưa biết có xin nghỉ được không?”. Vừa khó khăn việc nghỉ phép, bệnh nhân D.S. còn lo tốn chi phí đi lại để về quê khám bệnh.
Đầu năm nay, Quỹ Toàn cầu đã chấm dứt hỗ trợ cùng chi trả tiền thuốc ARV và xét nghiệm tải lượng vi-rút cho người bệnh có thẻ BHYT tại tỉnh. Hiện nay, hai cơ sở điều trị thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh và Trung tâm Y tế thành phố Ngã Bảy đang gặp khó khăn trong nguồn kinh phí BHYT đồng chỉ trả cho bệnh nhân điều trị ARV cần có hướng tháo gỡ và cần chủ động đảm bảo nguồn thuốc BHYT điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS, nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị và không làm nặng gánh khó khăn thêm về kinh tế cho bệnh nhân HIV/AIDS.
Theo công văn của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, trong tổng số 1.098 bệnh nhân HIV/AIDS hiện đang quản lý điều trị tại tỉnh, có 94 bệnh nhân thuộc đối tượng được BHYT chi trả 100% chi phí khám chữa bệnh, 59 bệnh nhân thuộc đối tượng được BHYT chi trả 95% và có đến 945 bệnh nhân thuộcđối tượng được BHYT chi trả 80% chi phí khám, chữa bệnh.